Wilders leest Aristoteles en krijgt alle aandacht
Rob Wijnberg bespreekt de technieken van de PVV
,,Wilders zet [tijdens de politieke beschouwingen] een roze pruik op, of wat dan ook, en heeft hij toch weer de camera", zei Alexander Pechtold gisteren in De Wereld Draait Door. Inderdaad, Wilders kan zich als geen ander op de voorgrond van het publieke debat plaatsen. Er zijn genoeg positieve en negatieve verklaringen te bedenken, schrijft Rob Wijnberg vandaag in de papieren nrc.next, maar veel interessanter is om de volgende vraag te beantwoorden: wat máákt Wilders' retoriek zoveel effectiever dan die van anderen?
Wilders. Foto Roel Rozenburg
Het antwoord op die vraag baseert Wijnberg op het boek Ars rhetorica van de Griekse wijsgeer Aristoteles (384-322 v. Chr.) - hét standaardwerk in de argumentatieleer. En ja, na het lezen van het stuk doorzie je meteen een groot gedeelte van Wilders' technieken. Lees hier het volledige stuk, of lees verder voor een samenvatting.
Aristoteles stelt dat het er niet om gaat wie gelijk heeft, maar om wie gelijk krijgt. En om dat gelijk te krijgen, zegt Aristoteles, moet een spreker aan drie voorwaarden voldoen.
Voorwaarde 1: Ethos (geloofwaardigheid)
Wilders creëert geloofwaardigheid door zich voortdurend als leider te presenteren. Hij doet altijd het woord, een woordvoerder komt er niet aan te pas. Bovendien zegt hij niet 'ik ben de islam beu' maar 'Nederland is de islam beu'. En Wilders laat geen moment onbenut om zich als leider te profileren, hij liep bijvoorbeeld voor zijn fractiegenoten uit bij het verlaten van het Verantwoordingsdebat:
Voorwaarde 2: Pathos (het kunnen aanspreken van de emoties van het publiek)
Dat kan Wilders bijzonder goed. Hij mikt daarbij vooral op twee emoties. Aan de ene kant speelt Wilders in op een gevoel van machteloosheid door consequent op grote gevaren te wijzen die ons land, ons welzijn en onze cultuur bedreigen – zoals de islam, superstaat Europa en een linkse elite die blind is voor deze bedreigingen. Twee retorische technieken die de PVV-leider daarbij hanteert zijn abstractie (Wat bedoelt Wilders precies met de kosten van allochtonen?) en overdrijving (tsunami van islamisering).
De andere emotie waar Wilders op inspeelt staat daarentegen haaks op machteloosheid, namelijk: empowerment. De PVV-leider wijst namelijk niet alleen op enorme gevaren, maar stelt daar ook altijd uiterst daadkrachtige oplossingen tegenover: sluit de grenzen voor moslims, verbied de Koran en hef het Europese Parlement op. Klein en duidelijk.
Voorwaarde 3: logos. (logisch redeneren)
Dit aspect is veruit de ingewikkeldste in de Rhetorica, maar komt erop neer dat de argumenten bovenal moeten voldoen aan een logische structuur – of ze nu waar zijn of niet. Het beste voorbeeld hiervan is de volgende inductieve redenatie van Wilders:
- In de Koran staan oproepen tot geweld.
- Moslims geloven de Koran letterlijk.
- Ergo: moslims zijn gewelddadig.
Wilders doet talloze 'constateringen' op grond van deze inductie, zoals ,,De islam is de bron van terrorisme." Deze constateringen zijn empirisch onjuist, maar door de logisch inductie lijken ze sluitend. Consequente herhaling, eveneens een belangrijke retorische techniek, maken zijn uitspraken op den duur zelfs waar.
nrcnext.nl » nrcnext.nl » Wilders leest Aristoteles en krijgt alle aandacht
Geen opmerkingen:
Een reactie posten