Politie kan met IMSI-catcher elk mobieltje lokaliseren

AMSTERDAM - De advocaat van zes verdachten van een diamantroof vindt dat het al jaren in gebruik zijnde hulpmiddel in deze zaak ten onrechte is gebruikt.

Hoe wisten rechercheurs dit voorjaar bij welk rijtjeshuis in Almere ze moesten aankloppen om de buit van een diamantroof terug te vinden? En vooral: hoe wisten ze dat al binnen een etmaal? Het antwoord: via de IMSI-catcher. IMSI staat voor International Mobile Subscriber Identity.

Dat apparaat vangt signalen van mobiele telefoons in de omgeving op en inventariseert de gegevens van elke simkaart en elk toestel. Gesprekken kunnen ermee worden afgeluisterd – de beller merkt hier niets van – en de locatie van het toestel kan worden vastgesteld.

Dit hulpmiddel, zo groot als een laptop, speelt een belangrijke rol in de rechtzaak tegen zes Zuid-Amerikaanse verdachten van de diamantroof. Zij staan deze week terecht. Volgens hun advocaat had de catcher nooit mogen worden gebruikt om zijn cliënten te arresteren.

Doordat de catcher gegevens en gesprekken van alle gsm-bezitters in de buurt registreert, schendt de politie de privacy van onschuldige burgers. Daarom mag het apparaat alleen bij ernstige misdrijven worden ingezet. 'Dit is in essentie een tasjesdiefstal', zegt de advocaat van de Zuid-Amerikanen, Ruud van Boom. 'Al waren de diamanten vijf miljoen euro waard.'

Een onvoorzichtige diamantair wordt op 7 mei van zijn tas beroofd op een Utrechts terrasje. Na het horen van getuigen en het bekijken van beelden besluit de politie een verdacht kenteken na te trekken. Dat blijkt van een auto te zijn die door een Zuid-Amerikaan is gehuurd. Op het contract heeft hij een 06-nummer ingevuld.

De telecomaanbieder krijgt bevel de bijbehorende gegevens te verstrekken. Het blijkt om een prepaidkaart te gaan, die opvallend veel wordt gebruikt in de buurt van één zendmast in Almere. In zo'n geval kan de politie een preciezere locatie bepalen door de gegevens van alle zendmasten in de buurt te analyseren.

Maar ook kan de IMSI-scanner worden ingezet. Het apparaat wordt al jaren gebruikt, erkent de politie. 'Het is voor ons een interessant middel, maar verder ga ik daar niks over zeggen', zegt een woordvoerder. Of de catcher in deze zaak terecht is gebruikt, laat hij aan de rechter over.

In IT-vakbladen en op websites voor hackers of privacybeschermers wordt al jaren geschreven over IMSI-catchers. Die worden door verschillende fabrikanten aangeboden en ze worden steeds kleiner en beter. In feite doet het apparaat zich voor als een plaatselijke steunzender waar alle gsm's hun signalen naartoe sturen.

Deskundigen zijn niet bang dat criminelen zullen stoppen met het gebruik van mobieltjes. Dat blijkt in elk geval niet uit het groeiende belang van zogeheten verkeersgegevens en afgeluisterde gesprekken bij rechtszaken. En de verkoop van mobieltjes met encryptiesoftware – ooit gepresenteerd als zware klap voor de politie – is bescheiden.

Politie kan met IMSI-catcher elk mobieltje lokaliseren - Binnenland - de Volkskrant