De politie heeft het hacken ook ontdekt

Nederlands Dagblad

De politie heeft het hacken ook ontdekt (door Marcel Proos)

De Nederlandse politie breekt regelmatig in op computers van verdachten. Het is een makkelijke manier om aan informatie te komen, vindt ze. Maar mag het eigenlijk wel? De politie betreedt een juridisch schemergebied. DEN HAAG - De verleiding voor de politie is groot. Schrijf een speciaal virus, verstop het op geraffineerde wijze in een e-mail en stuur die naar een verdachte. Als hij de mail heeft geopend, installeert het virus zich op zijn computer. Hierdoor kan de politie rustig van achter het bureau door vakantiefoto's neuzen, filmpjes bekijken en meelezen met chat-gesprekken.
Het is zelfs mogelijk om de webcam van de verdachte aan te zetten om zo precies te volgen wat er in zijn woonkamer gebeurt. Of de politie kan zijn microfoon gebruiken om mee te luisteren met gesprekken die thuis worden gevoerd. De mogelijkheden zijn legio en ze worden inmiddels ook echt door de politie gebruikt.

Het ligt voor de hand dat de politie hackt, zeggen deskundigen, want ook criminelen gaan met hun tijd mee. De mobiele telefoon heeft afgedaan, tegenwoordig belt een crimineel zijn zakenpartners liever via het internet. En dat maakt afluisteren veel lastiger.

Zo zijn gesprekken via het internetbelprogramma Skype onmogelijk af te tappen. De gesprekken zijn daarvoor te grondig versleuteld. ,,Misschien dat het de CIA wel is gelukt, maar ons in ieder geval niet'', zegt een bron bij de politie.

Traditionele telefoontaps leveren steeds minder op. Daarom zegt de politie aangewezen te zijn op andere heimelijke opsporingsmethodes.

Geluk
De politie heeft de kennis wel om te hacken, maar dat betekent nog niet dat het ook eenvoudig te doen is, zegt directeur Ronald Prins van Fox IT, een digitaal recherchebedrijf dat nauw samenwerkt met politie en justitie. Hacken draait deels om geluk: ,,Iemand moet maar net een achterdeurtje van zijn computer op een kier hebben staan, hij moet vergeten zijn een aantal beveiligingsupdates te installeren.''

Prins kan wel manieren bedenken om criminelen om de tuin te leiden. De politie kan bijvoorbeeld een e-mail versturen met daarin informatie die een verdachte aanspreekt, zodat hij hem sneller opent. Of de politie kan een USB-stick laten slingeren in de hoop dat de verdachte hem vindt en gebruikt. Op de stick staat dan uiteraard een virusprogramma dat de politie toegang tot de pc verschaft.

Hacking mag dan verleidelijk zijn, de politie betreedt er wel een juridisch schemergebied mee, stellen rechtsgeleerden. De politie heeft twee jaar geleden weliswaar ruimere opsporingsbevoegdheden gekregen dankzij de wet Computercriminaliteit II, maar die wet is voor meerdere uitleg vatbaar.

Vrij
Zo menen advocaat Bart Beuving en hoogleraar IT en Recht Richard de Mulder dat dienders wel degelijk mogen hacken. ,,Het staat de politie vrij om alle gegevens te bekijken'', verklaart Beuving, gespecialiseerd in internet en recht. Het betreft echter wel een bijzonder zwaar middel, vindt Beuving - en ook De Mulder - dus de politie moet aan strikte voorwaarden voldoen.

De rechter-commissaris moet altijd toestemming geven en iemand moet verdacht worden van een misdrijf waar minstens vier jaar celstraf op staat. ,,Er moeten concrete aanwijzingen zijn dat iemand iets fout heeft gedaan'', zegt De Mulder.

Ook moeten andere opsporingsmiddelen, zoals telefoontaps, niets hebben opgeleverd. Daar komt bij dat de politie lang niet altijd de aangetroffen computerbestanden mag bewaren. Alleen als er bewijs tegen de verdachte is gevonden, mag de politie volgens Beuving een kopie maken.

Maar hoogleraar IT en Recht Rik Kaspersen geeft een andere uitleg aan de wet. Ook onder strenge voorwaarden mag de politie niet hacken, meent hij. De wet stelt volgens hem wel dat de politie bijvoorbeeld mag bijhouden wat een verdachte op zijn toetsenbord intikt, maar er staat niet expliciet vermeld hoe de politie dat voor elkaar moet krijgen. En als het niet expliciet in de wet staat, moet ervan uit worden gegaan dat hacken illegaal is, aldus Kaspersen. De inbreuk op de privacy van een verdachte is volgens hem te groot. ,,In dit geval geldt: bij twijfel niet inhalen.''

Over één ding zijn alle deskundigen het eens: de gewone, onschuldige burger hoeft zich geen zorgen te maken dat de politie op zijn computer gaat snuffelen. ,,Er is geen wetteloosheid'', zegt Beuving. Maar dat de politie de grenzen van de wet opzoekt, dat staat zowel volgens Beuving als de andere deskundigen vast.

Ophef in Duitsland
In Duitsland ontstond vorig jaar ophef, toen het ministerie van binnenlandse zaken liet weten een virus te hebben waarmee op computers van verdachten kon worden ingebroken. Het virus zou niet zomaar worden gebruikt, bezwoer de Duitse minister Wolfgang Schäuble. Alleen computers van terrorismeverdachten zouden op afstand worden doorzocht. Bovendien zou de politie alleen speuren naar specifieke informatie en niet complete harde schijven kopiëren.

De deelstaat Noordrijn-Westfalen ging een stap verder en nam een wet aan waarin expliciet was opgenomen dat de politie mocht hacken, bij elke burger. Het Constitutionele Hof in Karlsruhe draaide die vrijbrief terug; de politie mag niet bij elke verdachte op de computer kijken, maar alleen bij terrorismeverdachten.